Veduta, od italijanske reči, predstavlja u slikarstvu pogled na grad, odnosno deo grada. Znači, može da bude prizor grada u daljini, ali i naslikani trg, odnosno neka ulica ili predeo sa spomenikom, zapravo motiv u kome preovladavaju arhitektonski elementi.
.Ova nije umetničko delo ,čak to naselje i nije motiv vedute, već precizno naslikan razmeštaj trupa na obali jezera Palić, prilikom odmora a posle istorijske velike bitke kod Sente, 11. septembra 1697. godine. Pobednička vojska princa Eugena Savojskog, koja je kod Sente porazila brojčano nadmoćne trupe sultana Mustafe II, ulogorila se na obali radi kratkog predaha. Trupni kartograf Špar (F.N.Sparr), o kome se malo zna, bio je dužan da nacrta razmeštaj na obali i da predstavi jezero i okruženje u glavnim crtama, sve to samo kao prateću dokumentaciju. Tamo daleko, videlo se naselje zvano, bar kako je Špar mislio, Sabatska. Kao orijentir i ono se našlo na pomenutoj karti. Odmor je trajao samo jednu noć.
.Naseljem dominiraju dva masiva, to su sigurno građevine kaštela. Neosporno, veduta je moguć stvaran prizor naše varoši te septembarske večeri 1697. godine.
.
Kolorisana varijanta nastala po prvom crtežu
Prvi Subotičani koji su videli grad istim pogledom kao kartograf princa Eugena Savojskog, bili su arhivisti našeg Istorijskog arhiva, razgrnuvši tamu koja se u Beču nad vedutom Subotice taložila ravno 273 godine.
Bela Duranci
A gde se cuva ova veduta? Ne znam da li sam dobro shvatila, ona se nalazila/nalazi u Becu i otkrivena je 273 godine posle njenog nastanka?
Lansky, hvala na svim ovim informacijama koje nikada ne bi dospele u javnost bez tvog rada. Sjajan clanak!
Ova veduta nije najstarija. Ona je umetnički doterana slika Šparovog orginala i u nekoliko značajnih detalja se razlikuje od nje.
Koliko je meni poznato „Prvi Subotičani koji su videli grad istim pogledom kao kartograf princa Eugena Savojskog…“ bili su predstavljeni u jednom liku, a to je – nažalost već pokojni – subotički arhivista Laslo Mađar. (Uzred, priča se da se uputio do Beča biciklom, što je jedna simpatična urbana legenda, koja je možda i tačna…).
Veduta – sve je vezano za Istorijski arhiv. Kada je bio direktor prof. Jožef Palinkaš tada su se više Arhivisti otisnili u inostranstvo. Dali je to bilo kako je to prof. Mađar radio da je pola Evrope obišao sa biciklom – uzgred da spomenem dok je studirao u Beogradu igrao je fudbal za Crvenu zvezdu. Isto je obišao i Gašpar Ulmer koji je otkrio vedutu u Beču. Laslo Mađar je doneo cehovsko pismo ilustrovano sa starom Suboticom. Istoričari, arhivisti ili bibliotekari dosta su doneli nazad u grad, a nama je da se divimo snalažljivosti. Ima dosta tih dokumenata koji nisu otkriveni i to iz perioda pre Turaka. Samo da se nađe neko ko bi sa turskog prevodio videli bi šta je za njih značila Subotička Palanka. Ja sam za – da se objavi što više dokumenata.