Po uzoru na Beograd, Novi Sad i druge gradove u zemlji, i građani Subotice su odlučili da se uključe u procese neposredne demokratije organizovanjem zborova građana. Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi (https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_lokalnoj_samoupravi.html), član 67 govori da je zbor građana jedan od tri oblika neposrednog učešća građana u ostvarivanju lokalne samouprave (ostala dva su građanska inicijativa i referendum). Funkcionisanje zbora građana je dalje definisano članom 69 Zakona, kao i, za građane Subotice, članovima 77-81 Statuta grada (vidi: STATUT GRADA SUBOTICE)
Najkraće rečeno, zbor građana je okupljanje građana radi neposrednog odlučivanja o nekom pitanju i rešavanja nekog zajedničkog problema koji ugrožava lokalnu zajednicu. Zbor građana u našem pravnom sistemu postoji kao jedan od zakonom predviđenih načina da građani lično i neposredno izraze svoje mišljenje i podnesu različite predloge i zahteve organima vlasti na lokalnom nivou. Opštinske vlasti su zatim dužne da reaguju na ove predloge zborova građana u roku od najviše 60 dana. Dakle, zbor građana je oblik neposredne demokratije, tj. sistema u kome građani sami donose odluke, bez posrednika i izabranih predstavnika. (https://www.gradjanske.org/zborovi/)
Organizacija i grupisanje
Grad Subotica ima 37 mesnih zajednica. Kako bi se građani lakše organizovali i grupisali po mesnim zajednicama, napravljena je Viber grupa za sve građane Subotice. U toj Viber grupi nalaze se poveznice za podgrupe, tj. grupe na nivou mesnih zajednica. Dakle, građani Subotice mogu da uđu u „veliku Viber grupu“ (vidi: OVDE), pronađu poveznicu za svoju mesnu zajednicu, i uključe se u organizaciju zbora za tu mesnu zajednicu.
Poteškoće
Problem sa kojima se građani najčešće susreću je nepoznavanje kojoj mesnoj zajednici pripadaju. Ono što je u tom slučaju važno jeste utvrditi mesto prebivališta, tj. koja adresa se nalazi u ličnoj karti, dok mesto de facto stanovanja u ovom slučaju nije bitno. Zatim je neophodno na zvaničnoj web stranici lokalne samouprave Grada Subotice (https://subotica.ls.gov.rs/lokalna-samouprava/mesne-zajednice/) upoznati se sa opisom područija određene mesne zajednice. Građanin pripada određenoj mesnoj zajednici ukoliko se adresa iz lične karte nalazi u okviru područija te mesne zajednice.
Transparentnost i rotacija uloga
Meštani se ne poznaju dovoljno i postoji određena doza nepoverenja. Da bi se razbilo nepoverenje, sa jedne strane, ključna je transparentnost u smislu da je dostupno javnosti sve što se radi po pitanju organizacije, a sa druge, razgovor licem u lice. Više puta se događalo da ljudi a priori nemaju poverenja jedni u druge, međutim, nakon direktnog razgovora, shvate da istom cilju teže – dobrobiti građana ovog grada. U vezi sa tim, proteklog vikenda su organizovani neformalni skupovi (tzv. predzborovi) u cilju boljeg povezivanja, upoznavanja i izgradnje poverenja.
Naravno da se postavlja pitanje odakle nekom pravo da sebe naziva sazivačem zbora i (super)administratorom Viber grupe. Kako bi zbor bio valjan pravno gledano, neophodno je prikupiti najmanje 50 potpisa građana sa prebivalištem na područiju za koje se zbor saziva. Lice koje je prikupljalo potpise podnosi zahtev Gradskoj upravi u cilju održavanja zbora. Iako se uvek može osporavati legitimitet inicijatora za održavanje zbora, u praksi retko ko želi imenom i prezimenom da stane iza ideje za sazivanje zbora, da za to podnese zahtev i predsedava zborom.
Pored toga, i što je jedna od ključnih karakteristika savremenih demokratskih društava, sazivači zborova u Subotici se vode principom smenjivosti. Na svakom zboru bira se novi sazivač/predsedavajući za naredni zbor. Kako su (super)administratori u „velikoj Viber grupi“ kao i u Viber grupama mesnih zajednica iz redova sazivača zbora, njihovom smenom nakon održanog zbora prestaje i njihova uloga (super)administratora u „velikoj Viber grupi“ i u grupama za mesnu zajednicu.
Samim tim možeš i ti, dragi čitaoče, da se angažuješ i kandiduješ za sazivača zbora! Pored toga, možeš da daješ predloge za tačke dnevnog reda, a naravno da možeš da se javljaš za reč tokom zbora kao i da glasaš za predlog, protiv predloga, ili da budeš uzdržan. Jedino nepisano pravilo je da sazivači zborova ne budu članovi političkih stranaka, ili sa njima povezani na bilo koji način.
Sazivači zborova ovim povodom pozivaju sve sugrađane da se uključe u radove zborova i ostvare svoje pravo neposrednog učešća u rešavanju lokalnih problema.
Saopštenje potpisuju sazivači zbora za mesne zajednice “Bajnat”, “Centar I”, “Centar III”, “Dudova šuma”, “Đurđin”, “Gat”, “Kelebija”, “Kertvaroš”, “Mali Bajmok”, “Mali Radanovac”, “Novo Selo”, “Palić”, “Peščara”, “Prozivka”, “Radanovac”, “Stari Žednik”, “Zorka”, “Željezničko naselje”.
